Vandaag hebben we het Hoornaarnest uit het Tuinhuisje verwijderd. Het heeft zijn functie vervuld. Met de laatste regenweken en nachtvorst zijn de laatste overgebleven hoornaars vertrokken. Vast en zeker hebben enkele nieuwe koninginnen ergens een beschut plekje gevonden, en kunnen ze volgend jaar aan een nieuw seizoen en nieuwe generatie beginnen.
Net zoals we dit voorjaar een hoornaar hadden zien vliegen, die ik 31 mei op de foto kon krijgen. Zeker weet ik het niet, maar grote kans dat dit de koningin is, en deze was ook zeer indrukwekkend van afmeting. Ik schat toch wel zo'n 4 cm.
Het nest was gemaakt in een hokje dat we aan onze tuinschuur hebben gebouwd, en dat dienst deed als eco-toilet. Omdat we er sinds begin van dit jaar niet meer terecht hoeven voor onze behoefte, merkten we pas 14 juli dat hoornaars een bijzondere belangstelling voor het ingezaagde hartje van het hok hadden.

 Toen konden we ook de eerste fase van de bouw van het nest zien: een kom ter grootte van een flinke soepkom, met daaronder een raat met broedcellen. (zie hierboven)

Medio augustus heb ik nog een keer de moed gehad om de deur van het hokje te openen. Toen was het nest gegroeid tot formaat kleine schoenendoos, en kon je een groep hoornaars zien zitten rond de broedcellen.

17 november, dus een twee weken geleden heb ik het nest ook gefotografeerd. Het was toen nog helemaal heel, en toch nog niet helemaal onbewoond.

Nu na de vorstnachten en regen durfden we het aan. Aan de buitenkant is nu zichtbaar dat er veel schilfers afvallen.

Een mooie gelegenheid uiteraard om de indrukwekkende bouw van het nest te inspecteren. Daphne en Hajo wilden er ook graag bij zijn. Dus eerst het ecotoilet verwijderd, en een tafel neergezet om het nest te verplaatsen.
Bij de eerste inspectie bleek er geen leven meer zichtbaar. Met een broodzaag ben ik toen het nest aan de randen voorzichtig gaan loszagen. het voelt papier achtig aan, maar het zijn allemaal losse velletjes met holtes ertussen.
Met enig wrikken kwam het nest los, en kon het op de tafel verplaatst naar de oprit.

Het schouwspel heeft wel iets weg van de anatomische les van Rembrandt.
Eerst hebben we uiteraard het nest van alle kanten bekeken, gefotografeerd, en ook opgemeten. Omdat de rand al wat was ingestort schatten we de maat op 60 cm hoog, en 40 x 30 cm in de breedte.

Vervolgens hebben we de rand weggesneden. Eigenlijk zit die grotendeels los van de raten. En die raten die zijn als een flatgebouw boven elkaar geplaatst. Het gebouw telt wel elf verdiepingen!

Op het internet lees ik dat een Hoornaarnest doorgaans vijf verdiepingen heeft. Dit is dus niet een doorsnee nest.

Ook is goed te zien dat er allerlei zij ingangen en gaten in de omhulling zit, die ongetwijfeld zijn om de hogere verdiepingen te bereiken, en wellicht ook voor ventilatie.
We hebben de raten één voor één losgesneden. Bijzonder is om te zien dat de raten met een soort pilaartjes aan elkaar vastzitten, en deze pilaartjes zijn behoorlijk sterk. Ik moest aardig zagen om ze door te krijgen. Eigenlijk hangen alle verdiepingen natuurlijk aan deze vertikale verbinding, dus het vraagt ook een robuste structuur. Maar heel anders dus dan de omhulling, die zo zacht is als papier.
Het nest heeft ook een bijzondere kleur met allemaal lagen die variëren in kleur tussen bijna wit en donkerbruin. Het lijkt wel een archelogische doorsnede van een geplooide rotspartij. Wel krijg ik de indruk dat de wespen een flink stuk van mijn houten huis hebben afgeknaagd en in dit nest hebben verwerkt....De raten hebben we gefotografeerd en los bewaard. Van het omhulsel was natuurlijk niets meer over.
We kwamen ook nog dode hoornaar en een gewone wesp tegen. Dan kan je mooi het verschil in grootte zien, als ze naast elkaar liggen.
Ook hebben een aantal lieveheersbeestjes en een spinnetje de beschutting van het nest gezocht (wellicht nadat de hoornaars vertrokken waren). Helaas, hun plekje is ook verstoord.

En ik moet zeggen dat de hoornaars best ook nogal wat troep maken. Blijkbaar laten ze ook ontlasting vallen of zo, want langs de wanden onder het nest zitten grote vlekken met zwarte aanslag. Gelukkig wordt het met wat schoonmaken en boenen wat minder.
We zullen alle informatie die wij in de loop van het seizoen verzameld hebben verzamelen en op een aparte pagina uitwerken. Voor nu past het verslag van deze anatomische les prima in de blog.

Daphne en Hajo, leuk dat jullie erbij waren.