Verslag van de informatieavond op 8 november 2019
NB: verderop in dit verslag staat de procedure en planning toegelicht
Opening: na inloop met koffie en thee. Tenminste, totdat de stoelen op waren, en we ruim na acht uur begonnen...
De Boomplantactie is voor het eerst in 2016 gehouden, toen het Paradijsvogelbosje zelf bestelde, en door Heg en landschap voor een tiental klanten uit de randstad in Oosterwold werd afgeleverd. Hierna is het ieder jaar groter geworden, Totaal zijn al 45.000 bomen op deze manier geleverd.
Dit jaar wordt dus de vijfde keer! Nu konden we ook met onze kersverse nieuwe Beamer de presentatie opfleuren.
Over Stichting Heg en Landschap: Lex Roeleveld licht de doelstellingen van Heg en Landschap en de Fondation Yves Rocher toe: Het stimuleren en in ere herstellen van cultuurlandschap van heggen, hagen en tegenwoordig ook Voedselbos. Lex houdt zich ook bezig met Heggenvlechten, inclusief organisatie van het Nederlands Kampioenschap Heggenvlechten.
Een bijeenkomst als deze met ruim 60 mensen is voor de Boomplantactie van Heg en Landschap ook uniek.
Fondation Yves Rocher ondersteunt het planten en herplanten van bomen in de hele wereld. Veel ook in ontwikkelingslanden, maar ook in Nederland. Lex maakt een uitgebreide rapportage met veel foto’s van de resultaten van de Boomplantactie. En medewerkers van Yves Rocher komen op bezoek om projecten te bekijken zoals bij Paradijsvogelbosje in 2016; en ook afgelopen zomer, toen ze konden aanschouwen, hoe veel groter en dichter het voedselbos geworden is. Zie ook : http://www.yves-rocher-fondation.org/la-fondation/
Lex Roeleveld licht toe dat er dit plantseizoen sommige soorten wellicht niet leverbaar zijn, omdat door de droge zomers enkele leveranciers geen plantgoed leveren. Daarom komt er komende week een aangepaste bestellijst.
Speciaal voor Oosterwold:
Initiatiefnemers beginnen op een kale akker, en kunnen niet de gemeente aanspreken voor de aanleg van parken. Dat betekent wel dat initiatiefnemers zelf hun kavel en beplanting kunnen bepalen. Wij maken dus het landschap en de natuur zelf. En als we dat op een natuurlijke manier met inheems plantgoed doen, dan vergroten wij de biodiversiteit.
Kenmerkend voor Oosterwold is dat wij veel verschillende functies combineren: Wonen, Landbouw, publieke ruimte inrichten, waterberging, Privacy, luwte tegen stormen, enz. De aanplant van gemengde hagen of bosschages inheemse bomen kunnen een mooi uitgangspunt vormen voor inrichting van met name publieke omloopbaarheid en natuur. Daarmee kan je tegelijkertijd andere functies ondersteunen, zoals privacy, luwte, waterberging enz.
Het Paradijsvogelbosje is een voorbeeld van een grote kavel die grotendeels publiek toegankelijk is. Door een keuze te maken vanuit voedselbos principes, gaan stadslandbouw en natuur en publieke toegankelijkheid hand in hand. zie Www.paradijsvogelbosje.nl/landschap/omloopbaarheid
Het Assortiment
Op de lijst staan zo’n 59 Inheemse soorten bomen en struiken, inclusief bessen en rozen: Inheems betekent dat ze van origine thuis horen in Nederland. Geen exoten en gekweekte rassen dus.
Een flink aantal soorten zijn eetbaar zoals hazelaar, tamme kastanje, bessenstruiken, rozebottels, sleedoorn, mispel.
Je kunt hagen planten uit één soort, zoals we een Ligusterhaag of beukenhaag kennen. Maar het is gevarieerder om een gemengde haag te planten. Daarvoor kan je veel verschillende bomen en struiken kiezen. Denk daarbij ook aan combinatie van lage en hogere bomen.
Van de beschreven (bomen en soorten van hier) op www.heggen.nu is een catalogus te vinden met toelichting over de soorten die geleverd worden. Zie http://www.heggen.nu/heggen/_sitefiles/file/heggen_catalogus_2014-2015_digitaal_LR.pdf
Als bijlage wordt ook een bestand met plaatjes van de meeste soorten meegestuurd, gemaakt door Anne-Marie, toen we twee jaar geleden de Boomplantactie organiseerden.
En een lijst met kenmerken met dank aan Floris en Akke.
Veel bomen en struiken uit het assortiment passen ook goed bij de principes van voedselbos, omdat ze een opbrengst opleveren zoals bessen en noten, of nectar voor bijen. Het zijn wel allemaal wilde rassen, zoals wilde zwarte bes en aalbes en wilde kers. Het fruit en de noten zijn vooral wat kleiner dan van cultivars, maar zeker eetbaar.
Wilgen worden ook als bosplantsoen geleverd door Heg en Landschap. Er zijn zo’n zeven soorten. Maar je kunt wilgen ook gemakkelijk stekken, met name de Schietwilg en de Kraakwilg. Als je in de winter wilgen knot, en je steekt de grotere staken in de grond, dan gaan ze vanzelf uitlopen, en heb je aan de eind van het groeiseizoen een pruik van twee meter op de stam staan! Zorg er wel voor dat je met een grondboor de staak tot 80 cm de grond in zet, zodat de staken met de onderkant net tot aan het grondwater staan. Ze houden ook van vochtiger plekken, zoals langs je vijver, moeras of wadi.
Er zijn verschillende initiatieven in Oosterwold en omgeving die al flinke wilgen hebben, waarvan je met knotten staken kunt afhalen. Geïnteresseerden om met ons de Wilgen te knotten kunnen zich bij ons opgeven. 
De wilgen kunnen het beste half januari geknot worden en in de grond gezet, dus ruim voordat ze gaan uitlopen.
Uiteraard kan je voor de beplanting van je kavel gebruik maken van meer dan alleen het assortiment inheemse bomen van Heg en Landschap.
Waarom inheemse planten?
Heg en Landschap probeert zoveel mogelijk authentieke inheemse planten te leveren. Inheemse planten passen in klimaat, maar belangrijker nog ze bloeien en geven vruchten op een moment dat de Nederlandse beestjes, insecten etc. dit nodig hebben of verwachten. Ook de inheemse diersoorten hebben er daarmee veel aan. De biodiversiteit is afhankelijke van inheemse planten. Als je geen inheems plantgoed besteld, is het goed mogelijk dat je meidoorn uit Zuid-Frankrijk of Spanje komt, en daardoor in een andere periode bloeit of niet tegen natte wintermaanden kan.
Om authentiek inheems plantgoed te krijgen wordt het zaad verzameld van bomen uit regio's waar deze zich al honderden jaren voortplanten. Dat is belangrijk omdat deze bomen gewend zijn aan het Nederlandse klimaat. Het plantgoed is officieel niet biologisch, maar de meeste bomen en struiken zijn het Nederlandse klimaat gewend, en kunnen zich prima redden zonder mest en bestrijdingsmiddelen.
Wat is bosplantsoen?
Bosplantsoen is meestal tweejarig plantgoed, dat door de kweker in bossen van 25 stuks uit de grond wordt gehaald en met blote wortels zonder aarde wordt geleverd. Daardoor kan het wel relatief goedkoop geleverd worden, in vergelijking met planten in een pot zoals je die in een tuincentrum koopt. De leverancier zorgt er samen met de transporteur voor, dat het plantgoed een dag nadat het geoogst is, wordt afgeleverd, zodat het plantgoed zo min mogelijk te lijden heeft van weersomstandigheden of uitdroging.
Omdat er geen grond om de wortels zit is het wel belangrijk dat het bosplantsoen direct na ontvangst opgekuild moet worden. Opkuilen kan je het best doen met de hele bos bij elkaar en zand over de wortels zodat de wortels goed tegen wind en uitdroging beschermd zijn. Zodoende kan het plantgoed opgekuild blijven tot uiterlijk eind maart. Als het later wordt, begint het plantgoed uit te lopen, en dan groeien de wortels in elkaar, of raken ze beschadigd voordat ze goed geworteld hebben. Eind maart moet het plantgoed dus op de goede plek in de grond staan.
Levering in bundels van 25. De meeste soorten worden dus in bossen van 25 besteld en geleverd. Dat staat ook op de bestellijst. Als je bestelt moet je je aan deze aantallen houden. Heg en Landschap en Paradijsvogelbosje kunnen geen halve bossen uitleveren. Als je daarmee van bepaalde soorten teveel krijgt, kan je onderling ruilen. Daarvoor zullen we komende week een lijn starten op Marktplaats Oosterwold. Hier kunnen jullie zelf aangeven wat je teveel hebt, en wat je van een ander wilt overnemen.
In de bestellijst staat aangegeven of je 25 stuks moet kopen of minder, zoals bijvoorbeeld rozen per 5 stuks.
Samenstellen beplantingsplan
Marien stelt een driepuntenplan voor om je beplanting te kiezen:
- 1: Specifieke fruit- en notenbomen gekozen op ras en opbrengst bij gespecialiseerde kwekers.
- 2: Markante Sierbomen of planten, die je tot een centrum in je tuin maakt, zoals een mooie Magnolia, Trompetboom of Goudenregen, of de boom die je grootmoeder ook had staan.....
- 3: En voor de rest: inheemse bomen en struiken in gemengde hagen en bosschages.
Als je die bij een gespecialiseerde kweker koopt zijn die bijzondere soorten aanzienlijk duurder, maar dan kan je je ook beperken tot een klein aantal waarin je flink investeert. Voor fruitbomen zijn er een paar uitstekende websites met veel keuze en informatie. Een paar kwekerijen waar je kunt informeren:
- Johan Smits van de Stadsbomerij, die in Oosterwold fruitbomen kweekt.
- Ten Hoven Apeldoorn: https://www.tenhoven-bomen.nl/ (gratis bezorgen vanaf 750 euro)
- Fruittuin.com met verzending voor 17,50 euro.
- https://www.vinkfruitboerderij.nl/ zeewolde
Hoeveel moet / kan je planten?
Dat hangt uiteraard af van wat je wilt bereiken. Hou er rekening mee dat bosplantsoen de eerste jaren nog vrij klein is. Als je een gemengde haag wilt, en je plant afwisselend struiken en boompjes, dan kan je wel 2 tot 3 stuks per strekkende meter planten. Je hoeft de bomen daarbij uiteraard niet precies in lijn te planten, maar een beetje kruislings geeft wat meer ruimte. Als je een haag rondom je kavel of boomgaard plant kan je met deze aantallen een redelijke schatting maken. Sommige struikjes zoals Hazelaar kan je ook met twee of drie planten bij elkaar in één plantgat zetten, zodat het sneller een flinke struik wordt. Als je een bosschage plant kan je gemengde bomen en struiken planten in een dichtheid van 2 tot 3 per vierkante meter.
Tip: Wandel eens langs een paar initiatieven / tuinen met uitgegroeide beplanting en tel de bomen en struiken waar je langsloopt.
Procedure
Heg en Landschap stelt een algemene bestellijst op. Daarvan wordt een variant gemaakt voor Oosterwold. Die bestellijst bestaat uit twee delen (in één Excel-bestand met twee werkbladen):
1: een aanmeldformulier en
2: een bestellijst met alle soorten waaruit gekozen kan worden.
Op het aanmeldformulier wordt je gevraagd toe te lichten waar je gaat planten, en wat je doel is met je beplanting. Houdt daarbij de doelstellingen van Heg en Landschap en Yves Rocher in gedachten, en focus op inheemse bomen, liefst in gevarieerde heggen, bosschages of voedselbos, en met een pré voor beplanting van publiek toegankelijke ruimte / omloopbaarheid. Zorg dus dat je jouw initiatief / project zo invult dat Lex / Heg en Landschap de meerwaarde van het plantgoed kan beoordelen.
Let op!
Dit jaar is er in verband met twee opvolgende droge zomers minder plantmateriaal beschikbaar. Niet alle bomen en struiken zijn daarom leverbaar of niet altijd van de autochtone kwaliteit die we andere jaren hebben. Waar mogelijk wordt voor maandag 11 november de lijst aangepast (verzending door Marien aan de mensen die zich hebben opgegeven. Mogelijk wordt ook daarna duidelijk dat iets niet leverbaar is. Vanzelfsprekend laten we je dat dan zo spoedig mogelijk weten.
Planning:
- Deze week (11 november) ontvang je de bestellijst.
- Stuur je bestelling in uiterlijk zondag 17 november. Later inleveren is NIET mogelijk.
- Je hoort zo snel mogelijk wat we kunnen leveren.
- Het plantgoed wordt in de tweede helft van januari geleverd.
- Bij levering kun je digitaal betalen (neem je app mee). Alleen op verzoek wordt een rekening opgesteld.
Als het in de tweede helft van januari vriest, dan wordt de levering uitgesteld. Je wordt daarvan op de hoogte gesteld, en je krijgt een nieuwe datum te horen, zo mogelijk een week van tevoren.
Ruilen van planten
Van de meeste soorten kan je alleen een bundel van 25 stuks bosplantsoen kopen. Als dat te veel is kan je planten ruilen met andere bestellers. We hebben op fr Facebookgroep Marktplaats Oosterwold een draadje aangemaakt, waar je je plantgoed in de aanbieding kunt doen en kunt overnemen.
Planten
Als je bloot wortelgoed plant, dan is de zeeklei van Oosterwold niet altijd ideaal. Je hebt wat losse grond nodig om de wortels te planten. Suggesties zijn compost of bemeste tuingrond, al dan niet vermengd met zand.
Leverancier compost: o.a.
- Den Ouden Muiderberg https://nl.denoudengroep.com/producten/bodemverbeteraars-groenvoorziening
- Gertjan Bon heeft soms zelf compost en kan ook vervoeren cq. regelen voor ca. 20 euro per kuub.
Als je in je kavel plant, zorg dan liefst dat je het profiel van je kavel in orde hebt. Daarbij is vooral het grondwerk van belang: maak je een vijver of andere waterberging? Waar gaat de uitgegraven grond naar toe? Als je dat op de goede plek opbrengt, kan je de bomen ook op de juiste hoogte planten.
Opkuilen. Als je bij levering nog niet meteen de planten op de juiste plek kunt planten, kan je ze inkuilen. Zorg dat de wortels goed van de lucht zijn afgeschermd met zand of tuingrond.
De meeste planten beginnen eind maart al uit te lopen. Zorg ervoor dat de planten voor half maart op de definitieve plek geplant zijn.
Als je om wat voor reden ook, nog niet zeker bent of je goed voor het plantgoed kunt zorgen, (bijv. omdat je nog niet weet of je het al op de juiste plek kunt planten, of je je kavel nog niet hebt) dan kan je beter wachten tot volgend seizoen..
Na afloop maken velen gebruik van de borrel om na te praten. We zijn benieuwd naar de bestellingen. Fantastisch dat er zoveel mensen op de informatieavond zijn geweest! En bedankt Lex Roeleveld voor je bezoek!
Links en tips:
Opgeven voor de nieuwsbrief van Heg en Landschap kan middels deze link
Bomen en struiken zijn beschreven op de website van Bureau Heggen (Lex Roeleveld) hierbij de link
Naar de verslagen van eerdere acties door Paradijsvogelbosje Oosterwold::
Zelf bomen en struiken planten van Heg en Landschap voorjaar 2016
